Hisse senedi yatırımcıları arasında sıkça konuşulan konulardan biri olan brüt takas, hisse senedi fiyatlamalarında rol oynayan önemli faktörler arasında yer alır. Yatırımcıların bu kavramı tam olarak anlaması, doğru yatırım kararları verebilmeleri açısından önemlidir. Peki, brüt takas nedir ve brüt takas uygulanan hisselere yatırım yapmak mantıklı mıdır? Brüt takasa alınan hisse düşer mi, yükselir mi? Gelin bu soruların ve brüt takas hakkında merak edilen diğer soruların cevaplarını birlikte bulalım.
Brüt Takas Nedir?
Brüt takas, hisse senedi işlemlerinde yatırımcıların gerçekleştirdiği her işlem için tüm tutarın peşin olarak ödenmesi gereken bir sistemdir. Bu sistemde, kredili işlem yapılamaz ve aldığınız hisseleri aynı gün satma imkanı sunulmaz. Bir başka deyişle, hisseyi aldıktan sonra en az bir iş günü beklemek zorundasınız. Normalde Borsa İstanbul’da işlem gören çok sayıdaki hissede hesbaınızda para olmasa dahi açığa alım yapabilirsiniz. Belli bir tutara kadar kredili işlem söz konusu olabilir. Ancak brüte alınan hisseler de bu mümkün değildir. O an hesabınızda para varsa alabilirsiniz, aksi takdirde açığa alış veya krediye alış mümkün olmaz. Bu nedenle de brüte alınan hisselerin işlem hacimlerinde düşüş kaçınılmaz olur.
Brüt takas, spekülatif işlemleri ve ani fiyat dalgalanmalarını sınırlamak amacıyla uygulanır. Spekülatif işlemler, bir hisse senedinin kısa sürede aşırı değer kazanmasına ya da kaybetmesine yol açabilir. Bu tür hareketliliklerin önüne geçmek için brüt takas devreye sokulur. Brüt takas uygulaması, yatırımcıların piyasada daha temkinli davranmasını sağlar ve spekülatif kazançları sınırlamayı hedefler.
Brüt Takas Neden Uygulanır?
Bir hisse senedi üzerinde spekülatif işlemler artarsa veya ani fiyat dalgalanmaları yaşanırsa, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ya da Borsa İstanbul belirli tedbirler alabilir. Bu tedbirlerin başında da brüt takas gelir. Bu uygulamanın temel amacı, hisse fiyatlarının manipülatif işlemlerle aşırı dalgalanmasını engellemektir. Böylece yatırımcıların daha güvenli ve sağlıklı bir piyasa ortamında işlem yapması sağlanır.
Hisse senetlerinin brüt takasa alınması ekstrem durumlarda olur. Genellikle hisse senetleri çok aşırı diğer kazandıklarında ya da aşırı düşüş yaşadıklarında brüt takasa alınırlar. Son dönemde yapılan uygulamalara bakıldığında genellikle sert düşüş yaşayan hisselere brüt takas geldiğini görebiliriz. Özellikle sosyal medyada, telegram gruplarında fazlaca dillenmiş ve 3 gün üst üste taban olmuş hisse senetlerinde brüt takas uygulamasının devreye girdiğini görmemiz sürpriz olmayacaktır.
Brüt takas, genellikle kısa süreli al-sat işlemlerinin önünü keser ve yatırımcıların bir hisseyi aldıktan sonra minimum bir gün beklemelerini gerektirir. Bu, piyasanın istikrarını korumak için alınmış bir önlem olarak değerlendirilebilir.
Brüt Takas Hisselerine Yatırım Yapılır mı?
Brüt takas altında işlem gören hisselere yatırım yapmadan önce, bu uygulamanın getirdiği sınırlamaları ve fırsatları anlamak önemlidir. Brüt takas hisselerine yatırım yapmayı düşünenler, bu tür hisselerin bazı özelliklerini göz önünde bulundurmalıdır:
- Aldığını Gün İçi Satamazsın: Brüttakas uygulanan hisselerde, aynı gün içinde hisse alım-satımı yapılamaz. Bu durum, özellikle kısa vadeli işlem yapan yatırımcılar için dezavantaj yaratabilir. Yani dün aldığınız hisse senedini bugün satabilirsiniz ancak bugün aldığınız hisse senedini satmak için yarını beklemeniz gerekir. Aynı iş günü içerisinde alınan hissenin satışı bir sonraki iş gününde gerçekleştirilebilir. Bu nedenle de hisse tahtasında hacim düşüktür. Bu hisselerde tahtacılar da zor durumda kalabilir. Dolayısı ile hacmin düştüğü bu tür tahtalarda volatilite yüksek olabilir.
- Yüksek Risk ve Getiri Potansiyeli: Brüt takaslı hisseler, yüksek volatiliteye sahip olabilir. Yani fiyatlar hızla yükselip düşebilir. Bu da hem yüksek kazanç fırsatları sunar hem de büyük kayıplara yol açma riski taşır. Eğer bu tür dalgalanmalara dayanabilecek bir yatırımcıysanız, fırsatları değerlendirme şansınız olabilir. Son dönem brüt takaslarına bakıldığında genellikle hisse fiyatının brüt takasa girdikten sonra aşağı yönlü hareket ettiği görülmekte. Riskten kaçmak isteyen yatırımcılar brüt takas hisselerini ellerinden çıkarmak için ilk gün sıraya girdiğinden, düşüşler kaçınılmaz olabilmekte. Buna karşın brüte girdiği halde yükseliş yaşayan hisselerde vardır. Bu nedenle kesin bir yorum yapmak yanlış olacaktır.
- Tam Nakit Ödeme Zorunluluğu: Brüt takas sisteminde, alım yaptığınız hisseler için kredili işlem yapamazsınız. Yani alım işlemi sırasında gerekli olan tutarın tamamını peşin olarak ödemeniz gerekir. Bu durum, özellikle büyük sermaye gerektiren işlemler için dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bu anlamda borsada T1-T2 kavramlarını da dikkatlice öğrenmenizde fayda olacaktır.
- Uzun Vadeli Yatırımlar İçin Daha Uygun: Kısa vadeli kazanç beklentisi olanlar için brüt takaslı hisseler genellikle uygun değildir. Ancak uzun vadeli yatırımcılar, piyasanın getirdiği fırsatları daha stratejik bir şekilde değerlendirebilirler. Şirketin temel analizini yaparak, uzun vadeli hedeflerinize uygun olup olmadığını belirleyebilirsiniz.
Brüt Takas Süresi Ne Kadar?
Hisse senetlerinin brüt takas süresi genellikle 1 ay sürecidir. Bakıldığı zaman son yıllarda gelen brüt takas tedbirlerinin büyük çoğunluğunun 1 aylık süre için getirildiği görülmektedir. Bu nedenle brüt takastan çıkış zamanına yakın hisse senelerinde volatilitenin ve işlem hacminin arttığı gözlenebilir.
Brüt takastan çıkan hisse senedinde spekülatif işlemlerin deva ettiği belirlenirse SPK yeniden hisse senedini brüt takasa alabilir. 1 ay veya daha farklı bir süre tanımı yapılarak hissenin brüt takas sürecinin devamına karar verilebilir. Bu anlamda bir kısıtlama bulunmamaktadır.
Brüt Takasa Giren Hisselere Yatırım Yaparken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Brüt takas hisselerine yatırım yapmadan önce dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunur:
- Temel Analiz: Brüt takasa alınan hisseler genellikle spekülasyonlardan etkilenir. Yatırım yapmadan önce, hissenin ait olduğu şirketin mali durumu, sektör içindeki yeri ve gelecekteki potansiyel gelişmelerini dikkatlice incelemelisiniz.
- Likidite ve Risk Yönetimi: Bu tür hisselerde fiyat dalgalanmaları yoğun olabilir. Yatırımcıların bu volatiliteye hazırlıklı olması ve likidite ihtiyacını iyi yönetmesi önemlidir. Risklerinizi sınırlamak için belirli bir sermaye miktarını bu tür hisselere ayırmanız gerekebilir.
- Yatırım Stratejinizi Belirleyin: Brüt takas hisseleri genellikle kısa vadede al-sat yapmayı düşünenler için sınırlayıcı olabilir. Ancak uzun vadeli yatırım yapanlar, piyasanın zaman içinde getirdiği fırsatları değerlendirebilirler. Hisseyi elinizde tutarken fiyat dalgalanmalarını göz önünde bulundurmanız önemlidir.
Brüt Takas Tedbiri Hisse Fiyatını Nasıl Etkiler?
Hisseye gelen brüt takas tedbirinin hisse senedi fiyatlamaları üzerinde ilk etkisi genellikle negatif olur. Bunun nedeni de acil nakite ihtiyacı olan kişilerin hissede satışa geçmeyi düşünmesi. Ayrıca riskten kaçınmak isteyen kullanıcıların da elindeki hisseleri satıp nakite geçmek istemesi gösterilebilir. Bu tarz hisselerde hacim düşük olacağı için alıcı bulmakta zorlanan yatırımcılar yaptıkları serbest satışlarla fiyatları aşağıya çekebilir. Bu anlamda brüt takasa giren hisselerin ilk tepkisinin aşağı yönlü olması normal karşılanır.
İlk bir iki günlük aşağı yönlü seyrin ardından brüt takas hisselerinde yatay ve yukarı yönlü hareketler yaşanabilir.
Brüt Takas Hisseleri Yatırım İçin Uygun mu?
Brüt takasın ne olduğunu, avantajlarını ve dezavantajlarını detaylıca anlattık. Tam bu edindiğimiz bilgiler doğrultusunda eğer elinizdeki hisse brüt takasa girmiş ise al – sat veya tut dememiz doğru olmayacaktır. Ancak elinizde yok ve hisse brüt takasa girdiyse bu tür hisselerden bir süreliğine uzak durmanız tavsiye edilir. Çünkü brüt takasa giren hissede hacim düşüktür ve hisse satmak isteyen yatırımcıların satışları ile sağlıklı fiyat oluşumu gerçekleşmeyebilir.
Genellikle 1 aylık uygulanan brüt takas sürecinin sonuna yaklaşılırken brüt takas hissesi almak düşünülebilir. Ancak burada sadece brüt takastan çıkacağı için hisse almak mantıksızdır. Eğer brüt takasta bulunan hissenizin yaptığı işe güveniyorsanız temel anlamda göstergelerinin ucuz olduğunu düşünüyorsanız yatırımı düşünebilirsiniz. Yine grafik analizi, teknik analizi de göz ardı etmemeniz gerektiğini hatırlatalım. Son olarak patron ve şirket yönetiminin hisse üzerinde kurduğu bir baskı var mı, patron satışı vb. tarzda bir işlem var mı? Bu detaylarda hisseye yatırım yapmadan önce kontrol edilmesi gereken detaylardır. Eğer bu detaylar sonrası hisseye yatırım yapmayı düşünüyorsanız, evet sizin için brüt takas hissesine yatırım yapmak mantıklı bir tercih olabilir.
Borsa terimleri hakkında daha ayrıntılı bilgilere sahip olmak, güncel borsa ile alakalı gelişmeler anlık takip etmek için https://borsaburada.net adresine göz atabilirsiniz.
Bir yanıt bırakın