Toplam maliyetin toplam gelire eşit olduğu duruma, yani el edilen toplam gelirin sıfır noktasına, kar ve zarar olmaması durumuna başabaş noktası denir. Başabaş noktası yatırımcı ve yatırımcı firmalar için çok önemlidir. Çünkü bu noktanın altına düşmek veya negatif yönlü hareket, yatırımcı ve işletmeciyi zarara sokar.
Başabaş Noktası Analizi
- Gelir ve gider arttığında üretim ve satış miktarına ulaşmak için,
- Maliyet alternatiflerinde,
- En karlı ürün tiplerinin belirlenmesinde,
- İstenilen kar veya hangi satış düzeyine ulaşılacağını belirlemek için,
- İşletmenin ne zaman hangi üretimde kara geçeceğini de belirlemede,
- Planlama alanlarında,
- Firmanın ve yatırımcının yapacağı üretim ve satış faaliyetlerinde başabaş noktası analizi kullanılabilir.
Başabaş Nokta Hesaplaması
Başabaş noktası formülü sabit giderleri birim satış fiyatı ile değişken gider arasındaki farka bölünmesinden hesaplanabilir. Kısaca yazmak gerekirse;
Başabaş Noktası = (Sabit Maliyetler) / (Ortalama Birim Fiyat – Ortalama Birim Maliyeti)
Sabit maliyetler dediğimiz kavram üretim esnasında veya çıkan üretim miktarına göre değişiklik göstermeyen sabit giderler olarak tanımlanabilir. Bu sabit giderlere örnek vermek gerekirse; kira, sigorta, vergi vb. gibi giderler örnekler sayılabilir. Değişken giderler ise üretime bağlı olarak değişiklik gösteren giderlerdir.
Yukarıdaki tanımlamaları ve formülü belirtikten sonra başabaş noktası hesaplamasına örnek vermek gerekirse; bir fırın olarak işletme sahibisiniz ve bir ekmek üreteceğinizi farz edelim aylık sabit gider 1.000 TL olsun. Ürün maliyeti 1 TL ( malzeme ve işçilik vb.) ve satış fiyatı 1.5TL olsun.
Başabaş noktası = 1000 TL/(1.5 TL – 1 TL) = 2000 olur.
Bir fırın işletmecisi, sonuç olarak yukarıda belirtilen gelir ve gider rakamlarına göre aylık 2000 tane ekmek sattığı zaman kar ve zarar sıfıra eşit olur. Rakamları değişerek artan kar oranını veya maliyetin artması durumunda yeni satış rakamının ne olduğunu hesaplayabilir ve sizin için gerekli minimum satış fiyatını belirleyebilirsiniz.
Başabaş Noktası Formülü
Hesaplamayı pekiştirmeniz açısında başka bir örnek vermek gerekirse; yine bir fırın işletmecisi olarak sizin için gerekli olan kar ve zarar noktasının sıfır olduğu nokta için aylık minimum kaç ekmek satışı yapmanız gerekiyor, ekmek için gerekli olan unun çuvalına zam gelsin ve ekmeğin maliyeti artarak 1.25 TL olsun. Bu durumda;
Başabas noktası = 1000 TL/(1.5 TL – 1.25 TL) = 4000 olur. Bu durumda aylık 2000 ekmek yerine 4000 ekmek satmak zorunda kalacaksınız.
Bir işletmecinin sabit giderleri, kira, SGK, vergi, pazarlama vb. gibi giderlerdir. Birim değişken giderler ise enerji, malzeme veya hammadde, işçilik vb. giderlerdir.
Daha detaylı bir hesaplama yapmak gerekirse;
Sabit giderler; Kira – 2000 TL, Maaşlar – 4000 TL, SGK – 1000 TL, Pazarlama – 500 TL
Toplam = 7500 TL olur.
Birim Değişken Giderler; Enerji Giderleri – 1.5 TL, Malzeme ve madde – 3 TL, İşçilik – 1 TL
Toplam = 5.5 TL olur.
Ortalama Birim Satış Fiyatı = 9.25 TL olduğunu kabul edelim.
Başabaş Noktası = 7500 / (9.25TL-5.5TL) = 2000 olur. Yani 2000 adet üzerindeki her satış işletmeye kar olarak kalacaktır.
Sonuç olarak, bir işletme açacağınız zaman veya o işe yönelmeye niyetlendiyseniz başabaş noktasını belirledikten sonra önünüzde oluşabilecek risklerinde değerlendirerek ve yapmanız gereken minimum işi belirledikten sonra işletmeyi açıp açmamaya karar vermelisiniz. Dilerseniz finansal piyasalarda önemli bir yeri olan boğa piyasası hakkındaki makalemizi okuyabilirsiniz.
Bir yanıt bırakın