Gini Katsayısı Nedir ?
Gini katsayısı nedir ? diğer bir ismiyle gini endeksi 1912 yılının İtalya’sında ünlü istatistikçi Corrado Gini tarafından bulunan dağılım ölçüsü olarak bilinmektedir. Özellikle ekonomi alanında eşitsizliği gösteren, genellikle gelir dağılımı yada ülkenin nüfusunun servet dağılımını ölçmektedir. Katsayının veri analizine göre 0 ila 1 arasında değişiklik gösterdiği görülmektedir.
Formülde anlatılmak istenen gini katsayısı nedir sorusuna verilebilecek cevap şudur. 0 mükemmel eşitliği temsil ederken, 1 mükemmel eşitsizliği temsil etmektedir. Gini katsayısı formülünde negatif servet ve gelirler sebebiyle 1’in üzerinde farklı rakamlar da görmek mümkündür. Endeks belirli bir popülasyon üzerinde gelir yüzdelerine göre aslında gelir dağılımının basit ölçüsüdür.
Gini endeksi çok fazla yüksek görünüyorsa, orada yüksek bir eşitsizliğin bulunduğunu ifade etmektedir. Yüksek geliri bulunan hanelerin nüfusa oranla daha fazla gelirinin olduğunu ve bu yüzdelere sahip olduğunu göstermektedir. Her yüzyılda bu katsayıyla ilgili çeşitli araştırmalar yapılmaktadır.
Özellikle 19 ve 20 yüzyıllara bakıldığında ciddi bir gelir eşitsizliği görülürken, şuanda buna oranla daha az bir seviyede yer aldığı görülmektedir. Fakat verilerin bazı sınırlamalar içermesi, gini katsayısı görünen gelir eşitsizliğini aşabilmektedir. Bu durumda gelir dağılımı ile ilgili önemli bilgilerin gizlendiği görülür.
Bir bölge üzerinde gini endeksi servet dağılımının ölçülmesine imkan tanıyan önemli bir ölçü niteliğindedir. Yüksek gelirli bir ülkeyle daha düşük gelirli bir ülke gelirlerini aynı oranda dağıtırsa, aynı gini endeksine sahip olurlar. Bu verileri ölçerken özellikle OECD verileri kullanılmaktadır. Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri arasında bir gini endeksi yapılmıştı.
Gini Katsayısı Nasıl Hesaplanır ?
Türkiye’de çalışan insanların GSYİH miktarı 2016 yılı verilerine göre Amerika’nın yarısından daha azdır. Hatta 2021 yılında bu verilere bakıldığında arada ciddi bir uçurumun olduğu görülmektedir. Doların artması Türk lirasının değer kaybetmesi alım gücünü düşürdüğünden ciddi oranda insanların gelir oranlarına yansımaktadır.
Katsayı hesaplaması yapılırken, lorenz eğrisi ismi verilen bir veriye ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle burada hesaplama sırasında ülkedeki vatandaşların en düşükten en yükseğe gelirleri sıralanmaktadır. Buradaki amaç ise en düşük gelire sahip olan yüzde 20 kesimin tanımlanmasıdır. Çünkü lorenz eğrisiyle eşitlik doğrusu çaprazında arada kalan bir alan bulunmaktadır. İşte bu eşitlik doğrusu alanında kalan gruba bölünmesiyle bulunmaktadır.
Formül: Gini Katsayısı = A / ( A + B )
Burada ölçüm bahsedilen lorenz eğrisi üzerindeki mutlak eşitlik doğrusu ve nüfus hareketliliği dağılımı gözeterek yapılmaktadır. Lorenz eğrisinde 0’dan 100’e varan bir algoritma bulunmaktadır. Hesaplama doğru yapılırsa her bir gruba ait gelir eşitsizliğine rahatlıkla ulaşılmaktadır.
Gini Katsayısı Neyi İfade Eder ?
Kısaca hesaplama yapılan ülkenin içerisindeki gelir dağılımı eşitsizliğini ifade etmektedir. Bilindiği üzere lorenz eğrisi grafiği genellikle olasılık gelir dağılımı konusunda dağılım fonksiyonu ifade etmektedir. Matematiksel anlamda lorenz eğrisiyle gini katsayısı arasında yapılan formülle matematiksel eşitsizlik gözler önüne serilmektedir.
Amaç ise zengin kesimlerle yoksul kesimin aradaki refahın bölünmesi amacıyla yapılmaktadır. Ortada böyle bir formül olmasına rağmen ülkelerin zenginlerle, yoksullar arasındaki gelir uçurumu bir hayli yüksektir. Formül kullanılsa bile bir çok ülke uygulamada bu sorunun üstesinden gelmeyi başaramıyor. Yada zengin ve fakir arasındaki eşitsizliği bozmak istemiyorlar.
Bir yanıt bırakın